บทที่ 47 ชุมทางหนังไทยในอดีต เสนอฉาย รวมภาพชุด นิทรรศการ มิตร ชัยบัญชา 181 รูป

[ฉัตรชัยฟิล์มshop]

บทที่ 47
ชุมทางหนังไทยในอดีต เสนอ
รวมภาพชุด นิทรรศการ มิตร ชัยบัญชา 181 รูป
โดย มนัส กิ่งจันทร์
(facebook 8 พฤษภาคม 2556)

             "มิตร ชัยบัญชา" เกิดปี 2477 เข้าสู่วงการภาพยนตร์จากเรื่อง "ชาติเสือ (2501 มิตร-เรวดี)" มิตร ได้รับพระราชทานรางวัลดาราทองและได้รับโล่พระราชทานในฐานะดาราคู่ขวัญมิตร-เพชรา จากหนังทำเงินสูงสุดเรื่อง เงิน เงิน เงิน (2508 มิตร-เพชรา) และเมื่อเรื่อง มนต์รักลูกทุ่ง (2513 มิตร-เพชรา) ออกฉาย ก็เพิ่มความโด่งดังให้ มิตร-เพชรา มากยิ่งขึ้น แต่มิตรก็มาเสียชีวิตเมื่ออายุได้เพียง 36 ปี ขณะกำลังทำหน้าที่เป็นผู้แสดงและผู้กำกับภาพยนตร์เรื่อง อินทรีทอง (2513 มิตร-เพชรา)

             ในช่วงเวลา 12 ปีที่  มิตร ชัยบัญชา แสดงเป็นพระเอกอยู่นั้น บรรดาผู้อำนวยการสร้างแทบไม่กล้าจะเปลี่ยนตัวพระเอกเลย ทำให้มิตรมีภาพยนตร์แสดงล้นมือกว่า 300 เรื่อง (นับเฉพาะที่สร้างเสร็จก่อนเสียชีวิตและได้ออกฉายตามโรงภาพยนตร์มี 266 เรื่อง) ซึ่งเป็นภาพยนตร์ 16 มม.พากย์สดๆ จำนวน 250 เรื่อง ที่เหลืออีก 16 เรื่องเป็นภาพยนตร์ 35 มม.บันทึกเสียงพากย์ไว้ในฟิล์ม มิตร แสดงเป็นพระเอกคู่กับนางเอกมาประมาณ 29 คน แต่ เพชรา เชาวราษฎร์ เป็นนางเอกที่แสดงคู่กับมิตรมากที่สุดถึง 172 เรื่อง

             เรียกว่าแสดงจนชื่อ มิตร-เพชรา ติดปากชาวบ้านเรื่อยมา อาจจะไม่เป็นธรรมนัก ที่นักเขียนนักวิจารณ์ในสมัยนั้นกล่าวกันว่า มิตร ชัยบัญชา เป็นตัวถ่วงให้วงการภาพยนตร์ไทยไปสู่มาตรฐานโลกไม่ได้ (เพราะมิตร ชัยบัญชา เป็นดาราแม่เหล็กของวงการภาพยนตร์ 16 มม.) เห็นว่า เป็นการมองแต่เพียงเปลือกนอกว่า ถ้าถ่ายหนังด้วยฟิล์ม 35 มม.แล้วจะเป็นมาตรฐานโลกเพราะเมื่อถึงวันนี้ ก็พิสูจน์ได้แล้วว่า ลำพังแต่อุปกรณ์อย่างเดียว ก็มิได้ช่วยให้ต่างประเทศยอมรับภาพยนตร์ไทยเพิ่มมากขึ้นแต่อย่างไร

             ในทางตรงกันข้ามสิ่งที่ช่วยให้ มิตร ชัยบัญชา เป็นที่นิยมอยู่ในวงการภาพยนตร์ไทยได้ยาวนาน แม้จะมีอยู่หลายปัจจัย แต่บุคลิกภาพส่วนตัวของ มิตร ชัยบัญชา นั่นเองเป็นแรงบวกอย่างสำคัญ จึงเป็นที่ยอมรับของประชาชนในยุคนั้น ๆ เห็นได้ชัดจากภาพยนตร์บางเรื่องที่มิตรรับแสดง แม้ว่าบทที่ได้รับจะไม่เหมาะสมกับตัวมิตรเลย บางเรื่องมิตรต้องแสดงในบทพ่อ แต่แฟนภาพยนตร์ของเขา ก็ยังยอมรับสิ่งนั้นได้ จึงทำให้สายหนังต่างจังหวัดและผู้อำนวยการสร้างไม่กล้าเสี่ยงที่จะหาดาราท่านอื่นมาเล่นแทน จึงแสดงให้เห็นว่า มิตร ชัยบัญชา เป็นดารายอดนิยมในยุคนั้นจริงๆ ด้วยเหตุนี้เอง จึงทำให้การเสียชีวิตอย่างกะทันหันของ มิตร ชัยบัญชา

             ในวันที่ 8 ตุลาคม 2513 กลายเป็นข่าวช็อคไปทั้งประเทศ ภาพคลื่นมหาชนในวันรดน้ำศพ มิตร ชัยบัญชา ที่  วัดแค นางเลิ้ง  และภาพของผู้คนที่ไปร่วมพิธีพระราชทานเพลิงศพใน  วันที่ 21 มกราคม 2514 ที่วัดเทพศิรินทราวาส จึงประจักษ์เป็นประวัติศาสตร์แก่คนทั่วไปได้ดีว่า มีคนรัก มิตร ชัยบัญชา มากแค่ไหน ดังนั้น เมื่อนำความเป็นดารายอดนิยมดังกล่าวบวกเข้ากับปริมาณภาพยนตร์ 16 มม. ที่ มิตร ชัยบัญชา แสดงไว้ในจำนวนที่มากกว่าดาราท่านอื่นๆ มาประกอบเข้าด้วยกันแล้ว จึงกล่าวได้ว่า มิตร ชัยบัญชา เป็นราชาหนัง 16 มม.   ตอนที่ มิตรเสียชีวิตนั้น ผมยังเรียนอยู่ชั้น ป.2 ได้ยินแต่พ่อแม่พูดกันว่า มิตรตายแล้ว..

            มิตรตกเครื่องบินตาย..   ไปทางไหนก็เห็นแต่คนร้องห่มร้องไห้พูดถึงเรื่องมิตรตาย โรงหนังประจำจังหวัดที่ผมอยู่ก็กลับไปนำหนังมิตรมาฉายให้ดูอีก ส่วนหนังเร่ หนังขายยา หนังกลางแปลงก็จะฉายแต่หนังมิตรกันทั้งนั้น จำได้ว่าอีกไม่นาน พ่อก็พาไปดูหนังเรื่อง "อินทรีทอง" พ่อบอกว่า เป็นหนังที่ทำให้มิตรตาย ผมก็ไปดูตามประสาเด็กๆ ที่เห็นว่า เป็นหนังสนุกและตื่นเต้นไปกับเนื้อหาของหนัง แต่พอหนังใกล้จะจบถึงฉากที่มิตรวิ่งออกไปโหนบันไดลิงของเฮลิคอปเตอร์ เสียงคนดูในโรงหนังก็ตะโกนขึ้นมาพร้อม ๆ กันว่า มิตรอย่าไปๆๆ   อย่าปีนๆๆ แต่หนังก็คือ หนัง มิตรยังคงทำหน้าที่พระเอกของเรื่องไปตามบทบาท หนังก็จบลงตรงที่มือมิตรหลุดจากบันไดเชือก ผมเห็นร่างมิตรร่วงลงสู่พื้นดินพร้อมกับเสียงหวีดร้องของคนดูดังลั่นโรงแล้วก็ตามมาด้วยเสียงสะอึกสะอื้นเมื่อมีการฉายหนังงานศพมิตรให้ดูต่อ..

             นั่นเป็นความรู้สึกแรกๆ ที่ผมได้ร่วมรับรู้ถึงเรื่องราวของการสูญเสีย มิตร ชัยบัญชา พระเอกขวัญใจประชาชน จากนั้นผมก็มีโอกาสได้ดูหนังมิตรอีกหลายเรื่องที่มีการวนเวียนนำกลับมาฉายให้ดูติดต่อกันอยู่หลายปีจนกระทั่งหมดยุคหนัง 16 มม.เข้าสู่หนัง 35 มม.จอกว้าง ก็ไม่มีใครฉายหนังมิตรให้ดูอีกเลย เรื่องราวของมิตรในความรู้สึกของผมก็เลยต้องหยุดไปโดยปริยาย..   ผมวนเวียนอยู่กับงานรำลึก มิตร ชัยบัญชา จนได้รู้จักกับคนที่รักมิตรอีกหลายๆ คน ได้รู้ได้ฟังเรื่องราวของมิตรในหลากหลายรูปแบบ ได้ดูได้เห็นภาพถ่ายเก่า ๆ ของมิตรที่ไม่เคยเห็นมาก่อน ซึ่งแม้จะดีใจ แต่ก็อดคิดไม่ได้ว่าสักวันหนึ่งคนที่รักมิตรจะต้องลดจำนวนลงเพราะแต่ละคนก็อายุมากๆ แล้ว อะไรที่จะทำให้คนรุ่นเก่ารุ่นใหม่จดจำ มิตร ชัยบัญชาได้ตลอดไป คิดว่ามีเพียงอย่างเดียวคือ ต้องมีหนังที่มิตรแสดงออกมาเผยแพร่ให้ได้มากที่สุด…

             อย่างที่บอกไว้งานมิตรทำให้ผมรู้จักคนที่รักมิตร แต่ส่วนใหญ่ก็จะเป็นเพียงผู้ที่สะสมเรื่องราวของมิตรในรูปแบบหนังสือหรือภาพถ่าย ไม่เคยมีใครมองไปถึงเรื่องการค้นหาหนังมิตรออกมาฉายหรือทำเป็นวีดีโอ ทุกคนรอความหวังจากสิ่งที่มองไม่เห็น ฉะนั้น จึงไม่แปลกเลยที่พอถึงวันที่ 8 ตุลาคมจะมีแต่หนังมิตรเรื่องเดิมๆ ออกมาฉายซ้ำอีก หลายคนเคยสงสัยว่า มิตรแสดงหนังมาเกือบ 300 เรื่อง แต่ทำไมหนังมิตรจึงหาดูได้ยากจัง ความจริงจากหลักฐานที่ตรวจพบมีหนังมิตรออกฉาย 266 เรื่อง แต่ส่วนใหญ่จะเป็นหนัง 16 มม.ซึ่งจะหาฟิล์มกลับมาฉายอีกไม่ได้แล้ว..   มีคนเคยถามผมว่า ทำไมชอบพูด ชอบเขียนถึง มิตร ชัยบัญชา ผมก็มักจะถามกลับไปว่า ถ้าคุณคิดถึงหนังไทย คุณจะคิดถึงหนังเรื่องอะไร คนอื่นผมไม่รู้..

             แต่สำหรับผมแล้ว ผมคิดถึง มนต์รักลูกทุ่ง ผมว่าเป็นหนังที่ไม่เคยตายไปจากความรู้สึกแม้จะผ่านมานานถึง 43 ปีแล้ว ยิ่งเมื่อเข้าไปรู้ไปเห็นการทำวีซีดีหนังมิตรแล้ว ก็ยิ่งทำให้รู้ซึ้งถึงความยากลำบากที่จะได้หนังมิตรแต่ละเรื่องกลับมาสู่ประชาชน หนังมิตรเวลานี้จึงมิใช่เป็นเพียงแค่ความบันเทิง แต่ยังมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ให้กับวงการหนังไทยและมีผลทำให้คนกลุ่มหนึ่งหันกลับมาสนใจหนังไทยมากขึ้น สำหรับผมแล้วบอกได้เลยว่าหนังมิตรเป็นต้นแบบของหนังไทยที่จุดประกายให้ผมรักและภาคภูมิใจในความเป็นหนังไทย...

นี่แหละครับ มิตร ชัยบัญชา ที่ผมคิดถึง...
ดูภาพเพิ่มเติม...
https://www.facebook.com/media/set/?set=oa.156390671207665&type=1