บทที่ 629 ชุมทางหนังไทยในอดีต เสนอฉาย แจกันหยกภาพยนตร์

[นายเค]

บทที่ 629
ชุมทางหนังไทยในอดีต เสนอฉาย
แจกันหยกภาพยนตร์
โดย มนัส กิ่งจันทร์
(facebook 8 ธันวาคม 2557)

เจ๊เกตุ แจกันหยกภาพยนตร์

          สวัสดีครับทุกท่าน..  แรกๆ ตอนที่ผมเริ่มเข้ามาเขียนเล่าเรื่องอดีตของหนังไทยในอินเตอร์เน็ตนั้น ก็เน้นไปที่เรื่องของหนัง ความเป็นมาของหนัง.. ต่อมาก็เริ่มหาหนังที่เล่าๆ นั้นมาโพสฉายบ้าง.. การหาหนังนั้น แรกๆ ก็หาจากม้วนเทปวีดีโอก่อน แต่เมื่อรู้ว่า หนังบางเรื่องก็ไม่เคยมีการทำออกเป็นวีดีโอเทปเลย พวกเราจึงช่วยกันตามหากากฟิล์มเก่าๆ มาฉายดู ก็แรกๆ อีกนั่นแหละครับที่พวกเราหาแต่กากฟิล์มหนัง 16 มม.เพราะคิดว่า น่าจะหาได้ยากและบางครั้งก็ไม่จบเรื่องด้วย จึงเป็นที่มาของ “โครงการภาพยนตร์ไทยคงเหลือ” คือ เหลือแค่ไหน เราก็ดูแค่นั้น แต่เมื่อทราบว่า หนังที่หายๆ ไปนั้น มิใช่มีเพียงแต่หนัง 16 มม. ยังมีหนัง 35 มม.รวมอยู่ด้วย เราจึงต้องช่วยหนัง 35 มม.กันอีก

          ระหว่างที่พวกเราออกเดินทางตามหากากฟิล์มนั้น ก็เริ่มพบว่า นอกจากฟิล์มหนังแล้ว ยังมีเรื่องราวของผู้คนที่เกี่ยวข้องกับฟิล์มหนัง..กับหนังอีกมากมายที่น่าสนใจ เราก็ถือโอกาสสัมภาษณ์มาฝากเพื่อนๆ ด้วย เพียงแต่แรกๆ นั้น เราก็เน้นถามไปถึงที่มาของฟิล์มหนังเป็นหลัก..กระทั่งวันหนึ่งพบว่า เวลาใครๆ ค้นหาเรื่องราวของบริการหนังกลางแปลงเก่าๆ หนังขายยา โรงหนัง นักพากย์หรือแม้แต่ดาราเก่าๆ ผู้สร้างเก่าๆ บางคน กลับไม่มีข้อมูลอะไรให้ค้นหาในอินเตอร์เน็ตหรือยูทูปเลย.. ในเมื่อเราเองก็มีโอกาสเจอะเจอผู้คนเหล่านั้นบ้าง ทำไม เราจึงไม่เป็นสื่อกลางสัมภาษณ์เขาเหล่านั้นเก็บไว้ก่อน นั่นแหละครับ จึงเป็นที่มาของการตามหาและขอสัมภาษณ์บุคคลเหล่านั้น

          พวกเราใช้เวลาว่างๆ วันหยุดหรือวันเสาร์-อาทิตย์ ในการตามหาเรื่องราวเหล่านั้น.. และเมื่อวันเสาร์ที่ 6 ธันวาคม 2557 ผมกับเพื่อนๆ ก็นัดกันไว้ว่า จะไปแถวๆ แฟลตบำเพ็ญบุญ ย่านโรงหนังเฉลิมกรุง จะไปขอสัมภาษณ์บริการหนัง “แจกันหยกภาพยนตร์” หรือที่คนในวงการหนังกลางแปลงเรียกชื่อว่า เจ๊เกตุ.. เราเคยไปที่นั่นหลายครั้งแล้ว ทั้งซื้อกากฟิล์ม ทั้งซื้ออะไหล่หรืออุปกรณ์เกี่ยวกับการฉายหนัง แต่ก็ยังไม่เคยคุยกันลึกๆ ถึงความเป็นมาของแจกันหยกภาพยนตร์เลย วันนั้นเราไปแบบไม่ได้นัดหมายล่วงหน้าเพราะตามปกติ เจ๊เกตุแกเปิดร้านทุกๆ วันอยู่แล้ว.. เราไปถึงบ่ายโมงกว่าๆ ก็เจอเจ๊เกตุกำลังจะออกไปส่งหนังให้ลูกค้า พอบอกว่า เราจะขอสัมภาษณ์ความเป็นมาของแจกันหยกภาพยนตร์ เจ๊เกตุก็เหลือบดูนาฬิกาและหันมายิ้มๆ ผมก็ลุยเลยครับ..

          รายละเอียดความเป็นมาของ แจกันหยกภาพยนตร์ ที่ได้จากปากคำของเจ๊เกตุนั้น อยู่ในเทปสัมภาษณ์หมดแล้ว หลังจากนั้นเราก็เดินทางไปตลาดสำเหร่ แถวๆ วัดสุทธาราม ปากซอย 19 ถนนตากสิน เพราะเจ๊เกตุบอกว่า ต้นตอจริงๆ ของแจกันหยกอยู่ที่นั่น เราตั้งใจเพียงแค่ไปเก็บภาพถ่ายไว้ประกอบเทปสัมภาษณ์เท่านั้น แต่พอไปถึงร้านขายยา ก็โชคดีอีกครับเพราะเจอกับคุณกนกพร เหล่าแพทย์กิจ ภริยาของผู้ก่อตั้งบริการหนังแจกันหยกภาพยนตร์ ก็เลยได้สัมภาษณ์ท่านด้วย รายละเอียดก็อยู่ในเทปอีกนั่นแหละครับ ต้องคลิกดูเอง..

เจ๊เกตุ อังคณา แก้วประทุมรัศมี ยืนข้างๆ เตาอ๊าคสตรองที่เคยฉายหนังมาก่อน

          ผมขอย่อๆ ประวัติที่ฟังๆ มาไว้แค่นี้นะครับ ที่เหลือดูจากเทปสัมภาษณ์.. บริการหนังแจกันหยกภาพยนตร์นั้นถือกำเนิดขึ้นมาราวๆ 50 กว่าปีที่แล้ว โดยคุณสรรค์ เหล่าแพทย์กิจ ซึ่งตอนนั้นเปิดร้านขายยาเป็นเจ้าแรกอยู่แถวตลาดสำเหร่ ใกล้ปากซอย 19 เข้าวัดสุทธาราม ถนนตากสิน ฝั่งธนบุรี นอกจากขายยาแล้ว ก็ยังมีคณะสิงโตตั้งชื่อ แจกันหยก รับเต้นสิงโตย่านนั้น เป็นคณะสิงโตที่มีชื่อเสียงโด่งดัง เคยเข้าเฝ้าฯด้วย ต่อมามีคนนำเครื่องฉายหนัง 16 มม. มาจำนำไว้และปล่อยขาด ลูกน้องคนหนึ่งที่เต้นสิงโตก็บอกคุณสรรค์ว่า น่าจะลองฉายหนังกันดูบ้าง จึงได้ลองดูและเมื่อเห็นว่า ไปได้ดี จึงได้เปิดเป็นบริการหนังกลางแปลงชื่อ แจกันหยกภาพยนตร์ ชื่อเดียวกับคณะสิงโต ใช้ร้านขายยาเป็นสถานที่ติดต่อเรื่อยมา บางครั้งก็ใช้รถกระบะข้ามฝั่งมาจอดรับงานหนังแถวๆ ตลาดมิ่งเมือง ย่านเฉลิมกรุง กระทั่งปี 2514 ผู้สร้างหนังไทยได้ขายกากฟิล์ม 35 มม. เรื่อง จงอางผยอง กับ กลัวเมีย ให้ไปฉาย คุณสรรค์จึงเปลี่ยนมาฉายหนัง 35 มม.แต่บัดนั้นซึ่งช่วงรุ่งเรืองที่สุดมี 5 หน่วยฉาย

คุณกนกพร เหล่าแพทย์กิจ ภริยาของผู้ก่อตั้งบริการหนังแจกันหยกภาพยนตร์


คุณสรรค์ เหล่าแพทย์กิจ ผู้ก่อตั้งบริการหนัง แจกันหยภาพยนตร์เมื่อประมาณ 50 กว่าปีที่แล้ว

          แรกๆ ที่เริ่มกิจการฉายหนังนั้น ก็มีคุณกนกพร เหล่าแพทย์กิจ ภริยาเป็นผู้ช่วยงาน บางครั้งก็มีลูกๆ ตามไปช่วยบ้าง นอกจากนั้น ยังมี เจ๊เกตุ อังคณา แก้วประทุมรัศมี ซึ่งเป็นหลานของคุณสรรค์ เข้ามาช่วยงานด้วย..กิจการดีขึ้นเรื่อยๆ เริ่มมีชื่อเสียงโด่งดัง.. จากฉายหนังกลางแปลง ก็เริ่มกิจการซื้อหนังฉายสาย 8 จังหวัด ให้เช่าฟิล์มหนัง จำหน่ายอะไหล่เครื่องฉาย ซึ่งช่วงนี้ก็มีน้องชายเจ๊เกตุคือ คุณกมล ขจรอมรพรหม มาช่วยอีกแรง ต่อมาตลาดมิ่งเมืองศูนย์รวมแหล่งหนัง แหล่งดาราถูกรื้อทิ้งและสร้างเป็นห้างดิโอสยามขึ้นแทน บริการแจกันหยกภาพยนตร์จึงย้ายสำนักงานไปอยู่ใต้ถุนแฟลตบำเพ็ญบุญ.. และอยู่มาจนถึงทุกวันนี้.. เอาล่ะครับ ฟังเรื่องย่อๆ กันแล้ว หากจะเอารายละเอียดเต็มๆ ก็ต้องดูจากเทปสัมภาษณ์นะครับ..

คณะสิงโตตั้งชื่อ แจกันหยก


คุณสรรค์ (เสื้อขาว) ขณะกำลังฉายหนัง แจกันหยกภาพยนตร์ ส่วนภาพข้างบนเป็นคณะสิงโตที่ตั้งชื่อว่า สิงโต แจกันหยก

          เวลาผมไปตามหากากฟิล์มหนัง 35 มม.ตามต่างจังหวัด..พอบอกว่า มาจากกรุงเทพฯ คนต่างจังหวัดก็มักจะบอกว่า ทำไม ไม่ไปหาฟิล์มที่กรุงเทพฯ เพราะที่นั่นเขาเป็นแหล่งฟิล์ม น่าจะมีฟิล์มมากกว่าต่างจังหวัดด้วยซ้ำไป..แล้วก็ยกตัวอย่างชื่อบริการหนัง เจ๊เกตุ แจกันหยก ว่า เป็นแหล่งฟิล์มเก่าๆ ที่สามารถควานหากากฟิล์มให้พวกเราได้.. ซึ่งความจริงก็เป็นเช่นนั้นเพราะกากฟิล์มทั้งหมด ก็ปล่อยไปจากกรุงเทพฯทั้งนั้น แต่เวลาเขาปล่อยกากฟิล์มขายไปนั้น เขาปล่อยไปหมดสต๊อกจริงๆ ปล่อยไปทั่วประเทศ..ก็เลยไม่เหลืออะไรในกรุงเทพฯอีกซึ่งเป็นเรื่องธรรมดา นั่นแหละครับ พวกเราจึงต้องออกไปตามหากากฟิล์มในต่างจังหวัดเผื่อว่า มันจะเหลือๆ ให้พวกเราได้ดูกันบ้าง..

          ผมเชื่อว่า เรื่องราวของบริการแจกันหยกภาพยนตร์นั้น เพื่อนๆ นักฉายหนังทุกคนรู้จักกันดี เจ๊เกตุเป็นคนใจดี คบหาง่าย คุยง่าย เวลาต่อซื้อขายของกัน แกก็ไม่ค่อยพูดมาก บ่นมาก ได้แต่บอกว่า เออน่ะ ฉันขายถูกกว่าใครๆ แล้ว เอาไปเถอะ.. ซึ่งเป็นไม้ตายที่เรายอมเจ๊เกตุทุกที แกขายของไม่เหมือนใคร..

          ตอนที่ผมไปขอสัมภาษณ์นั้น แกก็บอกว่า ก็รู้ๆ กันหมดแล้ว จะถามไปทำไม.. ผมก็เลยบอกว่า คนรู้จัก แจกันหยก ดีแล้ว แต่ถ้าเป็นคนรุ่นใหม่ที่เขาค้นหาข้อมูลทางอินเตอร์เน็ต ทางยูทูป พอพิมพ์คำว่า เจ๊เกตุ แจกันหยกภาพยนตร์ เรื่องมันก็ออกมานิดเดียว ผมมาวันนี้ จะขอถ่ายวีดีโอเอาไปตัดต่อลงยูทูปให้คนรุ่นหลังๆ ได้ศึกษาความเป็นมาของ แจกันหยกภาพยนตร์..แกก็ไม่ว่าอะไร ยินดีให้ความร่วมมือครับ.. หากท่านสนใจรายละเอียดเต็มๆ ยาวประมาณ 30 นาที ก็ต้องดูจากเทปสัมภาษณ์นะครับ..

          ผมว่า ตอนนี้ เรื่องราวอดีตของหนังไทยและบุคคลที่เกี่ยวข้องต่างๆ ล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งสำคัญและมีความจำเป็นเร่งด่วนอย่างยิ่งที่เราจะต้องช่วยกันทำให้หนังและภาพของบุคคลเหล่านั้นไม่ว่า จะเป็น หนัง คนฉายหนัง โรงหนัง หนังกลางแปลง หนังขายยา นักพากย์โรง นักพากย์ท้องถิ่น คนเขียนใบปิดโปสเตอร์ คนเขียนป้ายคัดเอ๊าท์ ดาราเก่าๆ จะต้องมีเรื่องราวปรากฏอยู่บนโลกอินเตอร์เน็ตให้ลูกหลานได้ศึกษาค้นคว้าต่อไป..

          ผมอยากให้ทุกเรื่องราวต่างๆ เหล่านั้น สามารถที่จะสืบค้นผ่านกูเกิ้ลหรือยูทูปได้ง่ายๆ ผมเห็นเพื่อนๆ หลายคนช่วยคิด ช่วยกันเขียน ช่วยกันโพสแล้ว ก็ดีใจแทนคนไทยครับที่เรื่องราวจะไม่ถูกลืม.. ลำพังผมเองก็ช่วยได้เท่าที่จะช่วยได้ บางครั้งเรื่องราวที่ผมอยากให้มี ให้ปรากฏก็มีเหตุติดขัดหลายประการ จนทำให้รู้สึกว่า.. หรือว่าญาติๆ ของเขาเหล่านั้นจะจงใจให้คนลืมๆ เรื่องราวเก่าๆ เหล่านั้น..ถามว่า เราสามารถเขียนถึงเรื่องราวเหล่านั้นได้หรือไม่ ก็ต้องตอบว่า ได้ครับ..  เราเขียนได้ตามเงื่อนไขข้อจำกัด แต่นั่นมันก็เป็นคำพูดหรือสำนวนการเขียนของเราเอง มันคงจะไม่ขลังเท่ากับเราได้บันทึกวีดีโอที่มีทั้งภาพและเสียงของเขาเหล่านั้นไว้ให้ดูหรอกครับ..เพราะการดูวีดีโอสัมภาษณ์เราจะได้เห็นภาพ ฟังน้ำเสียงและความรู้สึกที่เขาเหล่านั้นมีต่ออดีตครับ..

          อยากขอร้องเพื่อนๆ หน่อยนะครับว่า หากท่านใดอยู่ใกล้ๆโรงหนังเก่า บริการหนังกลางแปลงเก่าๆที่ฉายหนังมาแต่ยุค 16 มม. หรือฝ่าฝันมาถึงยุค 35 มม. จนมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จัก หรือพบเห็นคนฉายหนังขายยาเก่าๆ หรือนักพากย์ท้องถิ่นต่างๆ ที่ในอดีต แค่คนพูดถึงชื่อพากย์เขา คนทั่วไปจะรู้จักดี ก็บอกกล่าวมาหน่อยนะครับ เผื่อว่า เราจะได้ไปขอบันทึกวีดีโอเขาไว้หรือว่า ถ้าท่านสะดวกจะไปขอสัมภาษณ์เขาแทนผมก็ได้นะครับ แล้วนำเทปมาแบ่งปันกันดูครับ.. ถ้าพูดถึงนักพากย์หนังท้องถิ่นแล้ว ถ้าเป็นจังหวัดสุรินทร์บ้านผม สมัยผมเด็กๆถ้าเป็นหนัง 16 มม. แล้ว ก็ต้องนักพากย์ที่ชื่อ แปรตจะลาง (เป็นภาษาพื้นบ้านเขมรสุรินทร์) เข้าใจว่าจะแปลเป็นไทยว่า เปรตเงา หรือ เงาปีศาจ นี่แหละครับ

          เขาเป็นนักพากย์ที่คนสุรินทร์ชอบมาก พากย์ไทยปนภาษาเขมรสุรินทร์ ดังมากๆ ล่าสุดที่เห็นว่าพากย์ๆ ก็คือประมาณปี 2516 ที่โรงหนังกรุงชัยราม่า มาพากย์เรื่อง แม่นาคพระโขนง สุรสิทธ์-ปรียา ตอนนั้นกำลังมีหนังแม่นาค สุภัค ลิขิตกุล ออกฉายครับ ก็เลยมีการนำแม่นาคเก่ามาฉายอีก คนนี้น่าสัมภาษณ์มากๆ แต่ไม่รู้จะอยู่หรือเปล่า ต้องถามคนสุรินทร์เก่าๆ ดู..จากนั้นก็มีนักพากย์อีกคนคือ ลมโชย นักพากย์ของบริการนันทวันภาพยนตร์ สุรินทร์ ยุค 35 มม. คนนี้ดังมากๆ พากย์หนังจีนตลกๆ และถือว่าเป็นนักพากย์หนังกลางแปลงคนแรกๆ ของสุรินทร์ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก คนนี้ก็น่าสัมภาษณ์ครับ.. แล้วจังหวัดบ้านท่าน มีอะไรบ้างที่น่าบันทึกไว้บ้างครับ



คลิก เจ๊เกตุ แจกันหยกภาพยนตร์


--------------------

ทศพร นานามั่นคง ในซอยวัดสุทธาราม ห้องแถวหน้าโรงเรียน ฤดีศึกษา มีศรีสุทธทาภาพยนตร์ เป็นที่พึงเด็กๆแถวนั้น ตอนกลางคืนมักจะมีการซ่อมและลองเครื่องฉาย เครื่องเสียง เด็กๆในละแวกนั้นเมื่อได้ยินเสียงก็จะพามาดูกัน. บ้านผมตอนนั้นก็มีทีวีแล้วก็ยังไปดู เพราะอยากดูหนังสี ถึงแม้ส่วนมากจะเอาตัวอย่างหนังมาลอง พวกผมก็ไปนั่งดูเสมอ บางครั้งมีหนังเรื่อง ก็ฉายไม่เคยจบ กว่าเขาจะเสร็จ ก็ได้เวลาแม่ถือไม้เรียวตามไปเข้านอน

Regis Madec ขอบคุณครับที่ได้เล่าให้ฟังให้ดูประวัติศาสตร์ของ เจ๊เกตุ แจกันหยกภาพยนตร์ครับ. น่าสนใจมากครับ. เคยมีฟิล์มที่เหลือที่ แจกันหยกภาพยนตร์ไหมครับ? เมื่อก่อนคุณมนัสได้เจอ หนังไทย 35mm หรือ 16mm ที่ แจกันหยกภาพยนตร์ไหมครับ?

[สถิตย์ บุตรน้อย]

สมัยก่อนเงินแสนนะครับซื้อหนัง...สุดยอดครับ

[kaitow]

ตอนเด็กเคยดูหนังแจกันหยก 2 ครั้งครับที่อ.บางคล้าแปดริ้วมาฉายงานคริตมาสโรงเรียนดาราจรัส